Belarus Free Theatre in Amsterdam

interviews,Parool — simber op 4 oktober 2012 om 10:00 uur
tags: , , , ,

Je bent een Europese theaterregisseur, je hebt samen met je man een internationaal werkende groep, je speelt teksten van Sarah Kane, Harold Pinter en Shakespeare. Tot zover niets bijzonders, zo zijn er honderden. Maar Natalia Koliada heeft gevangen gezeten, is verdreven uit haar land en haar ouders worden bedreigd, alleen omdat ze theater maakt. Haar groep Belarus Free Theatre werd onbedoeld de kern van de dissidente kunstenaarsbeweging in Wit-Rusland.

Wit-Rusland (of Belarus) ligt tussen Polen en Rusland en staat bekend als de laatste dictatuur van Europa. Na het uiteenvallen van de Sovjet Unie in 1991 bleef het land stalinistisch en onder president Loekasjenko zijn marteling van gevangen, censuur, verdwijningen en frauduleuze verkiezingen geen uitzondering.

Koliada is met haar partner Nicolai Khalezin en een aantal spelers tijdelijk neergestreken in een repetitieruimte in MuzyQ in Amsterdam Oost om daar te werken aan haar nieuwe voorstelling Trash Cuisine die morgenavond in première gaat in de Stadsschouwburg. “Wit-Rusland wordt genegeerd”, zegt Koliada, “Als je het over dictaturen hebt denken mensen aan Afrika of Zuid Amerika, maar het bestaat ook nog steeds binnen Europa.”

Belarus Free Theatre reist inmiddels de wereld over, de artistiek leiders wonen in Londen en hebben acteurs als Kevin Spacey en Jude Law onder hun bewonderaars en ondersteuners. Maar toch is de internationale aandacht niet het eerste doel: “Het allerbelangrijkste is dat we door kunnen gaan met underground voorstellingen in Wit-Rusland zelf”, vertelt Koliada. “We spelen daar verboden voorstellingen bij mensen thuis, zonder aankondiging of kaartverkoop. Ik mag zelf het land niet meer in, ik ben staatsvijand, en onze acteurs kunnen niet samen het land in en uit reizen, omdat als de autoriteiten door hebben dat ze komen om te spelen ze hun visa weigeren.”

Koliada probeert inmiddels haar artistieke werk te scheiden van de politiek. “Ik wil dat we bezoekers krijgen en positieve recensies omdat mensen onze voorstellingen goed vinden, niet omdat ze eens zijn met wat we op politiek vlak doen of omdat ze ons zielig vinden.”

Trash Cuisine is net als de eerdere voorstellingen een rauwe, fysieke performance met als onderwerp de doodsstraf. “Ik zie ons werk zelf niet als politiek, maar de politieke situatie duwt ons wel in de richting van een onderwerp”, zegt Koliada. “In Wit-Rusland worden jaarlijks veertig mensen geëxecuteerd, en vaak wordt de familie pas achteraf op de hoogte gesteld.”

Tijdens de research voor de voorstelling bezochten de makers dodencellen in gevangenissen in Thailand, Maleisië en de VS en spraken ze met kindsoldaten in Oeganda en Hutu’s en Tutsi’s in Rwanda. Daarnaast gebruiken ze teksten van Shakespeare over moorden en executies. “Wij zijn geen theatergroep die een stuk van Shakespeare helemaal gaan opvoeren. We gebruiken zijn teksten om te onderstrepen dat de mens niet veranderd is. We spraken een Witrussische ex-gevangenismedewerker die volhield dat hij geen mensen had gedood – hij gaf slechts leiding aan een groep beulen. Zijn teksten blijken naadloos overeen te komen met die van Lady Macbeth.”

Het Belarus Free Theatre kwam in Amsterdam terecht via de European Cultural Foundation dat dit weekend het festival Imagining Europe organiseert in De Balie. “We werkten al eerder met studenten van DasArts. Toen twee van hen in 2008 naar Wit-Rusland vlogen om met ons te werken werden ze op het vliegveld tegen gehouden, twintig uur vastgehouden en daarna teruggestuurd. De intimidatie blijft niet beperkt tot ons. Iedereen die met ons wil werken krijgt ermee te maken.”

Naast de voorstelling vindt er ook een politieke actie plaats. Belarus Free Theatre vraagt met de actie Bodyback aandacht voor de verdwijningen in Wit-Rusland en verspreidde vanmorgen gevulde witte bodybags over de grote stations en in de media. Koliada: “We vragen aandacht voor het feit dat Nederland na Rusland de tweede handelspartner is van Wit-Rusland. Het gaat dan om handel in olieproducten en kalium. We streven naar een handelsembargo van de hele EU, maar dat is nog ver weg.”

De Nederlandse acteurs Frank Lammers, Waldemar Torenstra en Viggo Waas verklaren zich solidair met de groep en deden een oproep op Youtube. Lammers zegt aan de telefoon: “Het is angstaanjagend stil als het om Wit-Rusland gaat. We kunnen niet pretenderen dat we eenheid en stabiliteit zoeken in Europa en dit door de vingers zien.”

Lammers ziet zijn medewerking vooral als een gebaar van solidariteit: “Ik help mijn beroepsgroep. Kunst en cultuur zijn enorm belangrijk in zo’n situatie: kunstenaars houden het vuur brandend en de menselijkheid levend. Het is absurd om te bedenken dat een acteur als ik daar het werken onmogelijk wordt gemaakt.”

Trash Cuisine van Belarus Free Theatre: 5 oktober – www.ssba.nl
Het festival Imagining Europe duurt van 4 tot 7 oktober –www.imagining-europe.eu
De actie Bodyback is te volgen op www.bodyback.nu

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-Share Alike 3.0 Unported License.
(c) 2024 Simber | powered by WordPress with Barecity