Eigenlijk is het komedie, De koopman van Venetië, maar we kunnen het nog maar moeilijk zo zien. De slechterik in het stuk, Shylock, is namelijk een Jood, en niet zomaar een, maar de ergste karikatuur van de vrekkige, wrede woekeraar. Net als Het temmen van de feeks (dat lollig doet over vrouwenonderdrukking) is het voor hedendaagse theatermakers een van de lastigste werken van Shakespeare omdat het onderwerp té beladen is om zonder grote ingrepen op te voeren.

De Theatercompagnie heeft het nu toch aangepakt. Het is waarschijnlijk de laatste voorstelling van de groep -de subsidie wordt stopgezet-, maar in deze zwanenzang brengt regisseur Theu Boermans datgene waar hij zijn roem aan te danken heeft in optima forma: een kraakheldere en lichte enscenering van een klassieker, schitterende gespeeld door een combinatie van oude cracks en jong talent.

Shylock, een nauwelijks getolereerde buitenstaander in het christelijke Venetië leent een som geld aan de koopman Antonio die tijdelijk zonder zit. Die leent het meteen weer door aan zijn vriend Bassanio die het geld nodig heeft om indruk te maken op de rijke, begeerlijke en ongetrouwde Portia. Maar Shylock stelt een gruwelijke voorwaarde bij zijn lening: mocht Antonio niet op tijd kunnen terugbetalen, dan mag Shylock een pond vlees uit diens lichaam snijden.

Boermans oplossing voor het antisemitisme is vernuftig: door in andere scènes (de andere vrijers aan het hof van Portia) hilarische maar ook pijnlijke karikaturen neer te zetten van Arabieren en Chinezen schetst hij in een decor van zilver glimmende sliertgordijnen effectief het beeld van een samenleving die bang is voor alles wat vreemd is. Net als Ivo van Hove deed met Het temmen van de feeks maakt hij de oorspronkelijke komedie tragisch en maatschappijkritisch door de bad guys sympathieker te maken en de helden met wantrouwen te volgen.

Shylock is een prachtige rol van Pierre Bokma, die de gedurfde combinatie van platte komedie en afgetekende tragiek bijzonder fraai naar zijn hand zet. Een echte ontdekking is Loes Haverkort, een nog jonge actrice die Portia neerzet als poor little rich girl, die zich na de pauze -in het rechtbankdrama dat volgt als Antonio niet kan betalen en Shylock zijn pond vlees opeist- als man vermomd een haarkloverige juridische oplossing vindt. Maar ook Eva van der Gucht, die met een opgetrokken wenkbrauw de zaal plat krijgt, en Mike Reus als oppervlakkige Bassanio zijn op dreef.

Het stuk wemelt van contracten, ringen die geloftes bezegelen en schuldbekentenissen. Het handhaven van de afspraken is doel op zich geworden in Venetië. De rechtbank kan Shylock niet tegenhouden ook al zou het tot de dood van Antonio leiden: de wetten zouden ongeloofwaardig worden. Haarscherp laat Boermans zien dat door de wet tot het uiterste te volgen de beschaving die zij moeten handhaven bij het vuilnis wordt gezet.

Het is moeilijk om deze Koopman niet ook autobiografisch te zien. Ook Boermans werd slachtoffer van regeldrift en zal zich nu voelen als Shylock: aan de bedelstaf, beroofd van zijn identiteit en gedwongen tot een zwervend bestaan. We wensen beter voor hen allebei.

De Koopman van Venetië van De Theatercompagnie. Gezien 13/11/08 in de Stadsschouwburg. Aldaar t/m 15/11. Tournee t/m 23/12. Meer info op www.theatercompagnie.nl

Breakin’ Walls moet meer worden dan het jongerenfestival van Theater Frascati. Festivalcoördinator Kiki Rosingh wil van Breakin’ Walls een ‘label’ maken voor alle jongerenvoorstellingen in de Nes, en wil tijdens het festival meer mixen met de reguliere bespelers van Frascati. “Wij zijn het jonge, hippe, stoute broertje van Frascati”, zei Rosingh gisteravond bij de opening van de zesde editie.

Dat voornemen komt het best tot uiting in twee projecten, waar gerenomeerde theatermakers samenwerken met jonge multiculturele jongeren. Zo maakte multimedia-kunstenares Carina Molier een film met studenten van de multiculti theateropleiding ITS DNA. In Zorn volgt een cameraploeg een vluchteling naar het gesprek waarin besloten wordt over zijn asielverzoek. Buiten de hekken van een groot gebouw, naast het hokje met twee bewakers gebruikt ze hortende hand-held camerabewegingen en een dreigende soundscape om het zenuwachtige wachten te tonen.

Molier weet met de hectische vorm en naturel acteren heel terloops de wanhoop van de jonge vluchteling te laten zien. Misschien net iets té terloops. De makers zeggen geïnspireerd te zijn op de weerbarstige filosoof Peter Sloterdijk (en op een scène uit de BNN serie Couscous & Cola), dat is meer pretentie dan dit half uur film kan dragen.

Speelser en veel vrolijker is de voorstelling Orange Guinea Pigs Into The Black Hole van het jonge mimecollectief Orange Guinea Pigs, dat begeleid werd door mime-regisseur Sanne van Rijn. Linar Ogenia en Laurens Oliveiro studeerden vorig jaar af aan de mime-opleiding en presenteren nu een reeks scènes, waarin ze fysieke begaafdheid koppelen aan aanstekelijke humor.

Ze doen een scène waarin ze een golftas vol sportartikelen het juiste instrument zoeken om de ene elastiekbal tegen de andere te schieten, een scène waarin ze zichzelf met een computermuisbesturen op Robot Rock, en een scène waarin ze stilstaand elkaar achterna rennen. Het is allemaal los en associatief, met als terugkerend thema ‘keuzes maken’, maar het wordt toch een eenheid door het vormbewustzijn van Van Rijn, die hiermee lijkt terug te grijpen op de werkplaatsvoorstellingen die ze jaren geleden met Roy Peters maakte bij het Gasthuis. Charmant en veelbelovend.

Overigens is tijdens het festival ook nog Mijn Naam is Rachel Corrie te zien van Laura van Dolron, een oudere, maar mooie voorstelling over een naïef meisje in de Gazastrook.

Breakin’ Walls duurt nog t/m zaterdag. Meer info op www.breakinwalls.nl

Een politiek ideoloog komt naar een campagnestrateeg met de beste kandidaat aller tijden: een acteur, toevallig ook zijn broer. Met z’n drieën zullen ze de Herenigde Vlaamse Unie naar een verkiezingsoverwinning brengen met de belofte van een onafhankelijk Vlaanderen. Dat de kandidaat in kwestie een Marrokaanse Brusselaar is die geen Nederlands spreekt is slechts een klein probleem.

In Nederland zijn we de afgelopen jaren bedolven onder expliciet politiek toneel. Denk aan Zeeuwse Nachten van het Volksoperahuis, Fortuyn van Helmert Woudenberg of, recenter, De Grote Verkiezingsshow van Het Zuidelijk Toneel. In Vlaanderen is dit veel zeldzamer, maar de twee groepen Union Suspecte en Abattoir Fermé maken een grimmig goede satire over populisme. Je zou het een Vlaamse variant op Eric de Vroedt’s Mightysociety kunnen noemen.

Bijna constant staan ze met z’n drieën in het koude licht op het metalen basketball-veldje in het decor: de morsige, explosieve spin-doctor (vervaarlijk gespeeld door Joost Vandecasteele), de villeine Zouzou (Zouzou Ben Chikha) en de meestal zwijgende, maar charmant glimlachende kandidaat Mourade (Mourade Zeguendi). In hoog tempo volgen we Mourade bij het leren van zijn speeches, zijn opportunische bekering tot het katholieke geloof en zijn debattraining. Op beeldschermen zien we foto’s en video’s van campagnebezoeken, interviewprogramma’s en reclamespots met Bekende Vlamingen (hier te lande vaak onbekend).

De voorstelling speelt vrolijk leentjebuur bij films als Wag the dog of The Manchurian Candidate, maar in Mourade zien we ook afspiegelingen van Barrack Obama of Sarah Palin. Of zelfs van Ahmed Aboutaleb, wanneer Mourade krijgt toegebeten dat hij als allochtoon dingen kan zeggen die racistisch genoemd zouden worden als een blanke het zou roepen. De tekst heeft een aantal sterke one-liners: “De mensen hebben liever een kandidaat die ze willen neuken dan een die ze kunnen vertrouwen.”

De taal is af en toe Frans, en de situatie veronderstelt enige kennis over de Belgische bestuurscrisis, en niet alle grappen werken in Nederland. Daardoor valt de wrangheid van de voorstelling des te meer op. Dat is soms jammer, maar ook nuttig. Het feit dat een inspirerende en oprecht lijkende politicus als Obama kan winnen betekent niet dat politiek ineens een schoon spelletje is geworden.

They eat people van Union Suspecte en Abattoir Fermé. Gezien 8/11 in Utrecht. In Amsterdam (Brakke Grond) 2-3/12. Meer info op: www.unionsuspecte.nl

Het is eigenlijk embedded theater. Geert Lageveen en Leopold Witte -schrijvers en acteurs bij Orkater- vroegen zich af wie ‘onze jongens’ zijn die naar Afghanistan worden uitgezonden, schreven een brief aan het ministerie van Defensie en werden tot hun schrik uitgenodigd om zelf eens te komen kijken. In mei waren ze twee weken te gast in Kamp Holland in Uruzgan. Ze schreven er een populair Volkskrant-weblog en daarna de tekst voor de muziektheatervoorstelling Kamp Holland die gisteren in première ging.

In losse scènes volgt Kamp Holland een kleine compagnie vlak voor en tijdens hun tour of duty. Een vader vraagt aan zijn zoon of hij een militaire of een gewone begrafenis wil – dat moet van het nabestaandenprotocol, de groep krijgt de meest basale culturele training en voorlichting over bermbommen en dan zijn ze al in het kamp, een constructie met een container en veel trappen. Daar leren ze in hoog tempo het soldatenjargon en zich vervelen en tenslotte mogen ze eindelijk datgene doen wat ze zowel willen als vrezen: de poort uit.

Lageveen en Witte kiezen onomwonden voor het perspectief de belevingswereld van de soldaat in het veld ten opzichte van de politici en generaals thuis. Hun redeneringen worden scherp gemonteerd tegenover de keuzes waar de jongens voor staan. Dat geeft de voorstelling integriteit, maar slaat de problematiek ook een beetje plat. De schrijvers hebben echter een uitstekend oog voor hoe de manschappen met elkaar omgaan en hoe ze praten – er zit een geweldige scène in waarin aan ons Nukubu’s (nutteloze kut burgers) de PGU (persoonsgebonden uitrusting) wordt uitgelegd en de combinatie van schrik en euforie na een eerste schot is raak getroffen. De acteurs (meest van vergelijkbare leeftijd als de soldaten in Afghanistan) weten het authentiek te brengen, met als uitschieter Kees Boot als wereldwijze sergeant.

Maar de voorstelling lijdt onder de gekozen vorm. De spelers lopen de hele tijd in wit ondergoed met beige Palladium schoenen eronder. Dat maakt ze kwetsbaar en kinderlijk, maar geeft de personages ook iets onoverkomelijk lulligs. Ze zijn misschien onvolwassen en moreel niet op hun taak berekend, zoals de makers in het begin lijken te suggereren, maar voor hun borst hangt toch altijd een dodelijk wapen.

Daarnaast lukt het zowel de muziek -tamelijk inwisselbare moderne rock van het bandje Susies Haarlok, hier en daar met Afghaans accent- als de choreografie -semi-gedisciplineerd door elkaar geloop- niet om het verhaal goed te ondersteunen. Daar door is de voorstelling niet lucide zoals de reportages van Arnon Grunberg over Afghanistan, maar ook weer niet emotioneel diepgravend als Heddy Honigmann’s documentaire Crazy. Maar als inkijkje in het militaire wereldje is Kamp Holland zeker geslaagd.

Tegelijk met de voorstelling verscheen ook het boekje Tragische Helden, met daarin het dagboek van Lageveen en Witte, foto’s en teksten uit de voorstelling. Dat is dan weer LVT (leuk voor thuis).

Kamp Holland van Orkater. Gezien 6/11/08 in Haarlem. Te zien in Amsterdam (Stadsschouwburg) 24/12 t/m 3/1. Tournee t/m 1/2/09. Meer info op www.orkater.nl

Iets heel anders: het verslag van de Amerikaanse Presidentsverkiezingen morgennacht wordt natuurlijk beresaai. Verhevig je verkiezingsfeestje daarom met bijgevoegde set van acht bingokaarten. Zap tussen de live verslagen van NOS en CNN en signaleer zo snel mogelijk alle quotes, videobeelden, namedropping, instant duiding en commentatoren-commentaar. Hilariteit verzekerd!
Ook te gebruiken als drink-spel!

Download (4,2 MB)

Vijf mannen doen Romeo en Julia. De tweede toneelvoorstelling die geproduceerd wordt door clipzender MTV wil Shakespeare toegankelijk maken voor jongeren. Ze zetten daarvoor Johnny de Mol in, Teun Kuilboer en, oja, oorspronkelijk Beau van Erven Dorens, maar die haakte om onduidelijke redenen al na één dag repeteren af.

Het begin van de voorstelling zit vol vondsten, flauwe grappen en een prettig gebrek aan respect voor de grote Bard. Doet een acteur een sierlijke monoloog over de liefde als bloem, onderbreekt een ander hem met “Waar gáát dat eigenlijk over?” Confrontaties tussen de strijdende families zijn kussengevechten tussen jongens in Blues Brothers outfit. Een zeer mannelijke Julia zit te flossen op het balkon terwijl Romeo haar schoonheid bezingt. En natuurlijk mogen twee acteurs even uitgebreid zoenen, maar verder blijft de homo-erotiek ver op de achtergrond.

De vorm is los en open, met acteurs die in en uit hun rol stappen, van personage wisselen, elkaar hardop en pesterig souffleren en elkaar verdringen op het minipodiumpje op het verder lege toneel, waar ze met speels genoegen het rode gordijn voor elkaar open en dicht doen. Bovenop staat Romeo?Julia in verlichte letters. Soms zijn er ineens vier Romeo’s die tegelijk hun liefde en wanhoop uitschreeuwen. Soms doet een tweede Romeo de zelfde scène nog een keer over, alsof hij zijn collega wil laten zien hoe het wél moet.

Langzaam maar zeker wordt de spanning opgevoerd en wordt de gekkigheid verlaten voor meer dramatiek. Dan beginnen ook de problemen. Dan worden het slechte articuleren en de gebrekkige tekstbehandeling van De Mol niet meer ondervangen door zijn sympathieke presence en spontaniteit, het ritme raakt zoek en dan gebeurt het ergste wat een dergelijke voorstelling kan overkomen: het wordt saai.

De voorstelling hinkt op twee benen: wil het een toegankelijke show zijn voor een jong publiek of willen de makers recht doen aan de poëzie van Shakespeare? Ook binnen de groep van vijf acteurs zijn beide kanten vertegenwoordigd, met Jorrit Ruijs als uitblinkende tekstacteur. Regisseur Marcus Azzini -twee jaar geleden verantwoordelijk voor de geslaagde MTV-productie Sexual Perversity– wil allebei, maar heeft hier de juiste mix niet gevonden.

Romeo over Julia van Rick Engelkes Producties en MTV. Gezien 1/11/08 in De Meervaart.
Nog in Amsterdam (De Kleine Komedie): 8-10/1/09. Tournee t/m 28/2. Meer info op www.romeooverjulia.nl

Het leek een wisseling van de wacht. Het Compagnietheater, vooralsnog het thuishonk van het eerbiedwaardige teksttoneel van Theu Boermans, herbergde gisteravond twee dj-sets, een interactief decor en een gekleurd publiek. MC, het nieuwe gezelschap dat voortkomt uit een fusie van de vooraanstaande multiculturele theatergroepen Cosmic en Made in da Shade, wordt in het nieuwe kunstenplan het tweede gezelschap van de stad en Boermans’ Theatercompagnie verliest zijn subsidie. Maar MC’s eerste grote voorstelling Goal weet de hooggespannen verwachtingen vooralsnog niet waar te maken.

Schrijver John Serkei schreef een stuk over de voetballer Garra, die net met zijn Spaanse club de wereldcup heeft gewonnen. Hij staat op de top van zijn roem, heeft houvast aan zijn Surinaamse roots, maar zijn wantrouwen in de bedoelingen van de mensen om hem heen drijft hem naar de afgrond. Serkei verwijst in zijn tekst naar Shakespeare’s Othello en King Lear, maar zijn personages zijn te clichématig –de uit de klei getrokken voetbalcoach, de blonde voetbalvrouw, de hosselende manager- en hij weet de taal van de voetballerij maar niet goed te vatten.

Het decor bestaat uit beweegbare kolommen met witte vlakken. Het levert een dynamisch beeld op, vooral in combinatie met de projecties van gezichten in veelvoud. Maar het is moeilijk te rijmen met de hippe retrostijl van de kostuums (tshirts van jaren tachtig televisieseries) en de new jack swing soundtrack.

De acteurs lijken ook niet overweg te kunnen met de grote dramatiek, het wordt te vaak opzeggerig of schreeuwerig. Gelukkig kennnen de voorstellingen van regisseurs Marjorie Boston en Maarten van Hinte altijd veel onderbrekingen en solo’s, zodat we kunnen zien waar de kwaliteiten van de spelers dan wèl liggen. Comedian Howard Komproe die even een achteloze act doet, een lied van zangeres Senna, een schaamteloze arrenbie uitvoering van een liedje van Nirvana door Monique van der Werff, een solo van DJ All Star Fresh, of een gezamelijk a capella optreden. Het is allemaal niet perfect, maar het is ontspannen en komt dicht bij het publiek. Dit soort showstoppers zijn vaak storende factoren die het verhaal ophouden, hier lijkt het andersom.

Goal van MC. Gezien 23/10/08 in het Compagnietheater. Aldaar t/m 25/10, op het Westergasfabriekterrein 18/11 – 22/11. Tournee t/m 20/12. Meer info op www.mconline.nl

Na een moeizame periode bij de start van zijn artistiek leiderschap bij Het Zuidelijk Toneel keert Matthijs Rümke terug naar het terrein waar hij zijn naam vestigde: een luchtige combinatie van cabaret en toneel, prikkelend moralistisch, zonder heel erg intellectueel te worden.

De Nederlandse Staat en de Europese Unie klagen het doorsnee gezin  Alleman aan wegens “verwaarlozing van hun democratische burgerplichten”. Rümke en schrijvers George van Houts en Tom de Ket (in het dagelijks leven cabaretduo) willen het hebben over de rol van de burger in de kloof tussen burger en politiek. Pa Alleman heeft altijd de politieke waan van de dag gevolgd, Ma stemt zonder na te denken hetzelfde als haar vader altijd deed, de hyperrationele dochter bestudeert alle programma’s maar kan geen partij vinden die haar volledig overtuigd en de wild bedreadlockte zoon is tegen het systeem: “Alleen maar maskerade voor het grootkapitaal”.

De voorstelling is een vrolijk rechtbankdrama, met aanklagers, advocaten en journaallezer Philip Freriks alternerend met Harmen Siezen als rechter. Getuigen zijn er ook: via een onduidelijk proces dat iets van doen heeft met DNA en quantummechanica worden historische figuren als Thorbecke, Freud en Hitler opgeroepen. De vorm werkt verbazend goed.  Dat komt vooral door de uitstekende spelers. Raymonde de Kuiper en George van Houts slaan zich enthousiast door de verwijzingen naar Verdonk en Agnes Kant heen, en maken de superflauwe woordspelingen (“Ik vind dit maar een kromme rechtszaak”) bijna leuk.

Daartegenover weet José Kuijpers als moeder Alleman haar personage onverwachte emotionele diepte mee te geven. Maar het is Philip Freriks die met zijn goedmoedige gravitas, zijn improvisatievermogen en zijn onweerstaanbare combinatie van ijdelheid en zelfspot het natuurlijke zwaartepunt van de voorstelling vormt. Ook altijd lachen: de deftige journaallezer die ‘Kut!’ zegt.

Toch slaagt de voorstelling niet helemaal. Natuurlijk krijgt het publiek de rol van jury, maar waarom moet er dan zo’n ongeloofwaardige ‘vrijwilliger’ tot juryvoorzitter worden gebombardeerd? Bovendien snak je als publiek naar een moment waarop het rappe tempo en het hoge energieniveau even worden doorbroken.

Aan het eind verlost rechter Freriks ons van onze jurytaak. Het proces wordt morgen herhaald. Met een machtige toespraak ‘Ik geloof in dit volk’ toont hij zijn vertrouwen in burgerschap, verantwoordelijkheid en oog voor het algemeen belang. Het is bijna zin voor zin gejat van Obama. Uiteindelijk blijft het vooral een show, die dezelfde verleidingstactieken inzet die de makers bij politici afkeuren.

De grote verkiezingsshow van Het Zuidelijk Toneel. Gezien 18/10/08 in Eindhoven. Tournee t/m 20/12, in Amsterdam (Stadsschouwburg) 3/11. Meer info: verkiezingsshow.hzt.nl

Acht kunstinstellingen gaan de gemeenteraad inschakelen in hun protest tegen Wethouder Carolien Gehrels van cultuur. De acht, waaronder dansgroepen Anoukvandijk en Emio Greco en theatergroepen Discordia en Zep kregen van de Kunstraad een positief advies, maar krijgen geen geld van Gehrels, zo staat te lezen in het concept Kunstenplan dat de wethouder vorige week presenteerde.

Het komt wel eens voor dat instellingen die een negatief advies kregen van een adviesraad toch geld krijgen. Een bestuurder kan ‘politieke redenen’ noemen om een instelling toch te honoreren, en dat is precies wat Gehrels deed in het geval van o.a. het Rozentheater, De Waag, Festival Over het IJ en het Filmmuseum. Maar het omgekeerde, een zogenaamde “negatieve correctie”, is een unicum. Het komt eigenlijk niet voor dat instellingen geen geld krijgen na een positief advies.

Gehrels verdedigde haar keuze met het argument dat zij teruggrijpt op de oorspronkelijke verdeling van verantwoordelijkheden tussen rijk en gemeente: het rijk zorgt voor producerende gezelschappen, Amsterdam voor de theaters.

Maar dat argument is onzin, stelde Kunstraadvoorzitter Bert Janmaat vorige week al in NRC Handelsblad: “Als zij geen nieuwe groepen wil toelaten, had ze dat vooraf moeten zeggen. Niet nadat iedereen zijn aanvraag heeft ingediend, en de Kunstraad zich er al over heeft uitgesproken.” Daarbij kan Gehrels niet klagen over geldgebrek. Ze heeft juist vier miljoen euro extra voor de kunst uitgetrokken.

Bovendien is de uitspraak van de wethouder inconsequent, zeggen de acht groepen nu in een brief aan de commissie Kunst en Cultuur van de gemeenteraad. Er zijn namelijk andere producerende instellingen die wél geld krijgen, en flink veel ook, zoals Toneelgroep Amsterdam (dat 3,3 miljoen krijgt – twee ton meer dan de Kunstraad adviseerde), Het Nationale Ballet, MC, of Theater het Amsterdamse Bos. Nog vreemder is dat de wethouder een aantal producerende instellingen wil redden die van de Kunstraad een onvoldoende kregen, zoals het ASKO/Schönberg Ensemble en het Handtheater. Waarom is het rijk daar ineens niet verantwoordelijk voor?

De protesterende instellingen hebben afgelopen maandag tijdens een hoorzitting hun bezwaren naar voren gebracht. Op 30 oktober behandelt de raadscommissie Kunst en Cultuur het concept kunstenplan.

Het conflict van de bestuurder met de adviesorganen lijkt een trend. Eerder sloegen in Rotterdam de stoppen door toen de Raad voor Kunst en Cultuur adviseerde om de subsidie voor de Kunsthal en het Gergiev Festival stop te zetten en de wethouder dat advies direct ongedaan maakte. En vorige maand nog bekritiseerde minister Plasterk de Raad voor Cultuur omdat die zich in de huidige adviesronde teveel als lobbyclub voor de kunstsector had gedragen.

“Als je op de middelbare school leert dat iets niet kan, betekent dat meestal dat het wel kan, maar dat het heel moeilijk is.” Natuurkundige Kobus Kuipers kreeg te horen dat licht altijd met een vaste snelheid beweegt en niet langzamer kan dan driehonderdduizend kilometer per seconde. Daarom doet hij in zijn laboratorium in de Watergraafsmeer nu het onmogelijke: licht vertragen.

Kuipers vertelt over zijn onderzoeksgebied nanofotonica als inleiding op de voorstelling Zoom van Theater Adhoc, een theatergroep die de natuurwetenschap als inspiratiebron gebruikt. En die inleiding is nodig ook, want de voorstelling is zo vaag en gewild kunstzinnig dat je blij bent om te weten dat er nog een concreet onderwerp aan ten grondslag ligt.

Op het podium staan de cymbalen en belletjes waarop een muzikant met een strijkstok ijle klanke produceert. Aan het plafond hangt een object van samengepropt spiegelend folie, waar gefragmenteerd licht vanaf komt. Regisseur en verteller Jan van den Berg –een soort beta-versie van André Rieu met een vierkante bril- beschrijft het pad van het licht door het nanokristal dat de fotonen stil zet, maar al snel verzandt hij in poëtische bespiegelingen over toeval en samenkomen. Scènes met de vertellende Van den Berg worden afgewisseld met een danseres, die in repeterende vormen over de grond in rondjes beweegt. Is zij het licht, gevangen in het kristal? Het gaat maar door,  zonder ontwikkeling of samenhang.

Lichtontwerpster Yvon Muller en videokunstenares Hannie van den Bergh bedachten enkele aardige effecten –strepen en cirkels licht die worden aangestuurd door de klanken van de muzikant, voorbeelden van reflectie en refractie met spiegels en een glazen fles- maar het blijft te weinig theatraal.

Het is te prijzen dat Theater Adhoc, in tegenstelling tot veel collega theatermakers die wel eens iets met wetenschap doen, daadwerkelijk geïnteresseerd zijn in de ingewikkelde materie en dat ze op hun website en rondom hun voorstellingen veel achtergrondinformatie aanbieden. Maar mensen die denken dat wetenschap onbegrijpelijk en saai is zullen bij het zien van de voorstelling hun vooroordelen bevestigd zien. In zijn inleiding is Kuipers terughoudend om te praten over het nut van zijn onderzoek: “Ik vind het in de eerste plaats leuk om te doen.” Die lol mist nog het meest in Zoom.

Zoom van Theater Adhoc. Gezien 14/10/08 in Bellevue. Tournee t/m 12/12. Meer info op www.theateradhoc.nl